Inhoud
– Begin van studentenprotesten in het Bungehuis
– Einde Bungehuis, begin Maagdenhuis
– De Nieuwe Universiteit in het Maagdenhuis
– National assembly; lokale afsplitsingen
– De Nieuwe Universiteit Utrecht
– Open dialoog CvB Universiteit Utrecht
– Continuering van De Nieuwe Universiteit Utrecht en Rethink UU
– LunchBoxLectures van DNUU
– Rectorendebat en open brief RethinkUU
– De Nieuwe Hogeschool
– VIDIUS en DNUU
Begin van de studentenprotesten in het Bungehuis
Vrijdag 13 februari 2015 bezette een groep studenten onder de naam ‘De Nieuwe Universiteit’ het Bungehuis van de UvA. De bezetters zijn ontevreden over de gang van zaken en het huidige beleid op de UvA, dat wordt beschreven als ‘top-down’ en ‘gericht op rendement’.[1] Twee exemplarische voorbeelden hiervan waren de bètafusie van de VU en de UvA en de bezuinigingen op de faculteit der geesteswetenschappen van de UvA. Bij deze ingrijpende kwesties is de medezeggenschap buitenspel gezet. Met de actie wil de groep aandacht vragen voor meer democratie binnen de universiteit en oproepen om studenten een duidelijkere stem te geven binnen de academische gemeenschap.
Hoewel er in Utrecht niet dergelijke kwesties spelen, is het goed om kritisch te kijken naar het functioneren van de medezeggenschap? In hoeverre wordt de medezeggenschap betrokken bij de besluitvorming en mag zij niet enkel tekenen bij het hokje? Zitten faculteitsraadsleden wel aan de juiste tafel of krijgen zij dichtgetimmerde plannen voorgeschoteld? Hoe serieus wordt het adviesrecht genomen of fungeer je louter als luxe klankbordgroep? Er is, ook in Utrecht, altijd verbetering mogelijk als het gaat om het stimuleren van meer transparantie en het betrekken van studenten bij de vormgeving van het beleid.
Einde Bungehuis, begin Maagdenhuis
Op dinsdag 24 februari 2015 werd door de politie een einde gemaakt aan de bezetting van het Bungehuis. Hierbij werden in totaal 46 mensen gearresteerd en raakte één persoon gewond. Een dag later, tijdens onze ALV, is er door onze zusterbond in Amsterdam in samenwerking met de Landelijke Studentenvakbond, de Humanities Rally en natuurlijk De Nieuwe Universiteit een protestmars georganiseerd voor meer democratie in het hoger onderwijs om een signaal af te geven aan het bestuur van de UvA en aan de rest van Nederland. Met de acties willen de demonstranten een debat aanwakkeren over de structuur en toekomst van ons onderwijs. De opkomst was met bijna tweeduizend studenten enorm. Na de demonstratie werd het Maagdenhuis bestormd en hing binnen enkele minuten de bezettingsvlag uit bij het Maagdenhuis. Nog diezelfde avond bezocht een delegatie van het College van Bestuur van de UvA het gebouw en kwam burgemeester Van der Laan een kijkje nemen, maar concrete toezeggingen bleven uit.
De Nieuwe Universiteit in het Maagdenhuis
De betogers overnachtten in het Maagdenhuis en concrete toezeggingen volgden: op 26 februari 2015 is de het CvB van de UvA akkoord gegaan met de eis van de actievoerende studenten om een student in het universiteitsbestuur op te nemen.
De actievoerders kondigden ook andere eisen aan:
1. Het bestuur van de UvA moet per direct aftreden.
2. De Raad van Toezicht moet binnen een maand verkiezingen uitschrijven voor een nieuw bestuur, verkozen door alle studenten en docenten.
Het Maagdenhuis transformeert van bestuursgebouw tot culturele vrijplaats. Er wordt dan ook niet langer gesproken van ‘een bezetting’, maar ‘een toe-eigening’ er wordt een publieke ruimte gemaakt. Er worden lezingen gehouden, discussies gevoerd, er ligt veel interessante lectuur over het onderwerp en iedereen loopt de hele dag in en uit.
The National Assembly; lokale afsplitsingen
Sinds de National Assembly van 1 maart in het Maagdenhuis is De Nieuwe Universiteit niet langer een Amsterdamse aangelegenheid; ook in studentensteden als Groningen, Leiden, Nijmegen, Rotterdam, Wageningen en natuurlijk Utrecht ontstonden Nieuwe Universiteiten. Niet alleen studenten, maar ook docenten hebben zich verenigd onder de naam ‘Rethink’ en denken na over vernieuwingen aan de universiteit.
Woensdag 4 maart 2015 werd afgekondigd als ‘nationale actiedag’ tegen te weinig inspraak, geldverspilling en het rendementsdenken.[2] Op universiteiten worden debatten tussen studenten en docenten georganiseerd. Die bewust dag werd dan ook in Utrecht de General Assembly van De Nieuwe Universiteit Utrecht gehouden in Drift 21.
De Nieuwe Universiteit Utrecht
Tijdens de eerste bijeenkomst van de Nieuwe Universiteit Utrecht werd de discussie geopend volgens het direct democratische model van het Maagdenhuis met ruimte voor ieders inbreng, ‘temperature checks’ en ‘technical points’, geleid door een facilitator.
Er werden zeer uiteenlopende punten onder de aandacht gebracht; de organisatie van de Nieuwe Universiteit, eigen ervaringen/wensen/frustraties van aanwezigen en inhoudelijke onderwijs vraagstukken. Er werd uiteindelijk uitgebreid gebrainstormd over onderwerpen voor de agenda van de Nieuwe Universiteit:
– de positie van personeel (tijdelijke contracten, verdeel- en heersbeleid)
– de kwaliteit van onderwijs (consolidatie cursussen, onderwijs en onderzoek ‘in één baan’, publicatiedruk – kwantiteit/kwaliteit)
– besluitvorming/medezeggenschap (de medezeggenschapsstructuur van nu, bureaucratisering, terugkoppeling en transparantie, (de)centralisatie, rol van opleidingscommissies)
– Rendementsdenken (financialization, decentralisatie, out-put financiering)
– Financiering (Den Haag, Wetenschapsagenda, allocatie modellen)
Aan het eind van de avond waren er een aantal voorstellen voor een constructief vervolg:
– Om op de hoogte te blijven van de Nieuwe Universiteit stuur je een mail naar newuniversityutrecht@gmail.com
– Er zijn vijf werkgroepen waarvoor iedereen zich kan opgeven door een mail te sturen naar
newuniversityutrecht@gmail.com (het streven is een zo groot mogelijke diversiteit: mix van studenten, docenten, medezeggenschappers etc. binnen elke werkgroep)
– De manifesten die tot nu toe geproduceerd zijn, kunnen bekeken worden om te voorkomen dat er dubbel werk wordt gedaan. Er wordt een dropbox ingericht voor interessante en relevante documenten.
– Er is een digitaal platform opgezet.
– Er wordt gezocht naar een locatie waar geïnteresseerden en sympathisanten langs kunnen komen en waar werkruimte is voor werkgroepen en inhoudelijke discussie. Bert van der Zwaan heeft aangegeven positieve meedenkers graag beter te betrekken bij de toekomst van de universiteit en probeert a.s. maandagmorgen een ruimte beschikbaar te stellen.
Aan het eind van de avond waren er een aantal voorstellen voor een constructief vervolg:
– Om op de hoogte te blijven van de Nieuwe Universiteit stuur je een mail naar newuniversityutrecht@gmail.com
– Er zijn vijf werkgroepen waarvoor iedereen zich kan opgeven door een mail te sturen naar
newuniversityutrecht@gmail.com (het streven is een zo groot mogelijke diversiteit: mix van studenten, docenten, medezeggenschappers etc. binnen elke werkgroep)
Open Dialoog CvB Universiteit Utrecht
Op 5 maart, een dag na de eerste bijeenkomst van De Nieuwe Universiteit Utrecht, vond donderdagavond een “open dialoog” plaats met het College van Bestuur. De dialoog werd geleid door twee studentleden van de Uraad en in de zaal waren vrijwel uitsluitend studenten en medewerkers met een medezeggenschapsfunctie aanwezig. De gedachtewisseling werd in grote lijnen opgehangen aan stellingen over de kwaliteit van de Utrechtse medezeggenschap en het onderwijs en de afstand tussen CvB en de werkvloer.
Opvallend was de overtuiging van de Uraad waarbij gesteld werd dat er door het CvB naar hen geluisterd wordt en dat zij voor iedereen binnen de universiteit goed bereikbaar zijn. De medezeggenschappers op de verschillende niveaus (universitair, facultair, opleiding) hebben binnen de bestaande kaders ongetwijfeld een nuttige functie en positie. Toch bestaat het beeld dat het aan transparantie en mandaat ontbreekt voor deze medezeggenschappers. De medezeggenschap staat, zo blijkt uit de zaal, niet bekend als een plek aan de universiteit waar ruzie gemaakt wordt en tegenstellingen aan het licht komen – los van de agenda van het bestuur.
Het CvB benadrukt dat zij er alles aan doen om te weten wat er leeft op de werkvloer en dat zij zich niet richten op prestatieafspraken en rendementen, maar op studiesucces. De werkdruk voor juniordocenten en de verschraling van het onderwijs zijn volgens het CvB wel zaken die voortkomen uit het gegeven dat de budgetten van de minister tot een bodemniveau zijn gedaald. De Rector is van mening dat er nu nog op een acceptabel niveau onderwijs wordt geboden, maar geeft aan bij een verdere daling hij in protest te gaan.
De boodschap van de avond: Het CvB heeft de beste bedoelingen en is bereid naar ons te luisteren. Op de open sollicitatie voor een student-assessor in het CvB is echter niet ingegaan en benadrukt Oudeman tijdens de dialoog opnieuw: “Er is misschien nog wat te verbeteren, maar in grote lijnen functioneert de medezeggenschap op dit moment goed. We zien geen toegevoegde waarde voor een student-lid in het bestuur.”
De continuering van De Nieuwe Universiteit en Rethink UU
Ook in Utrecht kwam er vanuit de docenten een uitgebreide mailinglijst tot stand en is op 11 maart een eerste bijeenkomst van Rethink UU (dan nog Reset UU) georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomst werden problemen met betrekking tot onderwijs en onderzoek geïnventariseerd en gediscussieerd over belangrijke vragen zoals: ‘Wat willen we studenten leren?’, ‘Hoe willen studenten leren?’, ‘Wat moet een docent kennen en kunnen om studenten iets te leren?’ en ‘Hoeveel waarde heeft dat; persoonlijk, maatschappelijk en uiteindelijk ook financieel?’[3]
Ook de organisatie en de verhouding tussen DNUU en Rethink UU komen ter sprake. Er zijn verschillende werkgroepen waarin zowel studenten als docenten zich verdiepen in de inhoudelijke vraagstukken. DNUU en Rethink UU blijven verder net als in Amsterdam twee aparte actiegroepen.
Elke maandagavond om 19.00 uur komt De Nieuwe Universiteit bijeen in een General Assembly op de Drift. Rethink UU vergadert elke woensdag middag.
LunchBoxLectures van DNUU
Op 16 maart ging de door De Nieuwe Universiteit Utrecht georganiseerde serie mini-colleges over de gang van zaken in het universitaire onderwijs vandaag de dag van start. De komende weken zal er elke dag een lezing van een halfuurtje plaatsvinden in de Eetkamer (achterin de kantine) van de Universiteits Bibliotheek Binnenstad (uitbreiding naar de Uithof volgt binnenkort). Gratis tosti’s en of andere lekkernijen zullen aanwezig zijn.
Tot nu toe zijn de volgende hebben de volgende sprekers een LunchBoxLecture verzorgd: Geert Buelens, Ewald Engelen, Marcus Düwell, Martijntje Smits, Trudy Deheu, Willem Schinkel, Joost de Bloois, Aafke Romeijn en Bram Ieven.
Na de tentamenperiode worden de LunchBoxLectures weer opgepakt.
Rectoren debat & open brief Rethink
Maandag 30 maart ging op uitnodiging van de Nieuwe Universiteit Utrecht onze rector Bert van der Zwaan in debat met de gekozen Leuvense rector Rik Torfs.[4] In zijn diesrede gaf Bert van der Zwaan 26 maart al aan dat hij blij was met de herleefde debatten over de koers van de universiteiten en haalde hij hard uit naar Den Haag. Torfs benadrukte dat het belangrijk is om studenten en staf een gevoel van eigenaarschap te geven en dit werd later in een panel discussie kracht bij gezet.
Tijdens het debat werd ook de openbrief van Rethink UU gepresenteerd. De opstellers schetsen een ontwikkeling waarin efficiëntiemaatregelen en financiële beperkingen hebben geleid tot een verschraling van het onderzoek en het onderwijs. “Studenten en docenten zijn verenigd in een ratrace naar het diploma”, schrijft Rethink UU. Ook het ondersteunende personeel lijdt in toenemende mate onder de “bestuurlijke rendementslogica”.
Wie de brief wil ondertekenen, kan dat via een bericht naar rethink.uu@gmail.com kenbaar maken.
VIDIUS en DNUU
Als studentenbelangenbehartiger en koepel van medezeggenschap hebben we voornamelijk aan het begin deze discussie in Utrecht geopend en ondersteund door een actieve rol in te nemen in de organisatie. Op dit moment zijn er verscheidene werkgroepen onder de noemer van DNUU en RethinkUU actief waar veel van onze actieve leden betrokken zijn.
De Nieuwe Hogeschool
Op woensdag 11 maart hebben studenten uit verschillende hogescholen samen met het Studenten Overleg Medezeggenschap (SOM) de Nieuwe Hogeschool opgericht. In navolging van de Nieuwe Universiteit gaan zij zich in dit nieuwe platform inzetten op onder andere een betere bestuurscultuur op hogescholen en meer inspraak door studenten op hun onderwijs.
Om een indruk te krijgen van de problemen op het hbo werden eerst de problemen besproken. De aanwezige studenten herkenden veel terug in wat er op de universiteiten gebeurt. “Hogescholen worden te groot om te besturen en worden, net als universiteiten, bestuurd als bedrijven zonder dat er naar studenten geluisterd wordt,” aldus Roel Remy, bestuurslid van het SOM. Vervolgens bedachten de aanwezige studenten wat de oplossingen zouden kunnen zijn. Hier werd onder andere benoemd dat alles in een hogeschool in dienst van het onderwijs zou moeten staan.
De Nieuwe Hogeschool ontwerpt een visie op hoe hogescholen eruit zouden moeten zien. Er kan op korte termijn een manifest worden verwacht.